دراسة فی المسرَح الذِّهنی و عناصره فی الأدب العربی

هنر نمایش را مى توان بدون تردید در زمره ى دستاوردهاى عظیم فرهن گى بشر در طولتاریخ قلمداد نمود . برخى تاریخ نویسان پیدایش این هنر را در اشکال اولیه آن، به مصریانباستان نسبت مى دهند، هر چند که این عقیده در تاریخ مکتوب هنر نمایش جایى ندارد .آنچه بر هم گان مسلّم است ظهور این هنر براى او لین بار در ادبیات یونان باستان است،زمانى که یونان در قرن ششم قبل از میلاد شاهد دوره اى از شکوفایى و پیشرفت در عرصههاى مختلف از جمله ادبیات و هنر بود.دور ماندن از وقایع روزمره ى جامعه و عقل گرایى و در نتیجه دورى جستن از مسائلعاطفى، از خصوصیات آثار کلاسیک غربى بود . هر چند دو تن از نوابغ مکتب واقع گرایىیعنى؛ ”هنریک ایبسن و جورج برنارد شاو “، با محور قرار دادن عنصر فکر و اندیشه در آثارخود، توانستند موج نو و تأثیر قابل ملاحظه اى را در مقابل جریان احساس گر و فرد گراىمکتب رومانتیسم در ارو پا بوجود آورند . در نهایت مکتب سمبولیسم، ال گویى مناسب براىنویسنده بوده، که مى خواهد بدون اشاره مستقیم به جزئیات، وقایع عصر خود را موردبررسى و انتقاد قرار دهد.بدون تردید نمایشنامه مانند هر اثر روایى دی گر نیازمند عناصرى است تا به وسیله آن هادر خارج ذهن عینیت و تحقق یابد . این عناصر را مى توان در قصه (حادثه)، شخصیت ها،گفتگوى میان آن ها و نزاع یا کشمکش خلاصه نمود . اما عامل آخر که در خلال آن اهداف واغراض نویسنده مشخص مى شود از اهمیت بیشترى در تفهیم نمایشنامه ذهنى برخورداراست. در آثار کلاسیک این نزاع به درون انسان منتقل شده و به صورت نزاع میان وجدان اوو عواطفش یا بین عقل او و وظیف هاش ظهور یافته است.  در نهایت مى توان گفت که توفیق الحکیم، با آثار ذهنى خود توانست نمایش را از ابتذالنجات دهد . ابتذالى که دور ماندن قشر فره نگی و عدم اعتماد برخى دی گر از اقشار جامعه بهاین عرصه مهم ادبى را سبب شده بود